De familie van de houten melodische percussie-instrumenten bestaat uit de xylofoon en de grote broer de marimba. De xylofoon heeft smallere toetsen en een kleiner bereik dan de marimba: een gemiddelde xylofoon omvat 3,5 tot 4 octaven, een marimba tussen de 4 en de 5,5 octaven. De grote concertmarimba hieronder heeft een bereik van 5 octaven. Een xylofoon is een octaverend instrument, wat wil zeggen dat de eigenlijke toonhoogte een octaaf hoger is dan genoteerd staat. De marimba klinkt zoals hij genoteerd is. De houten toetsen hebben maar een korte nagalm. Daarom klinkt een houten melodisch slaginstrument per definitie kort tot staccato. De toetsen klinken het best bespeeld in het midden van de toets, net boven of onder de resonatorbuis. De rij met gealtereerde tonen (cfr. zwarte toetsen op de piano) ligt hoger dan de overige toetsen. Deze toetsen kan je ook op het uiteinde bespelen, wat in sommige technische passages een uitvoering gemakkelijker maakt.
De gebruikte houtsoort voor xylofoons en marimba's is palissander (Rosewood). Deze houtsoort wordt steeds zeldzamer, en daardoor stijgen de prijzen van marimba's en xylofoons jaar na jaar. Goedkopere instrumenten worden vaak gemaakt uit padouk. Ook kunststof wordt door sommige merken als vervangende grondstof gebruikt. Het klankresultaat van deze instrumenten wijkt wel vaak af van de echte houten variant.
De xylofoon vindt zijn oorsprong in Afrika en Azië en worden er nog steeds veelvuldig gebruikt. Een typisch voorbeeld is de balafon. Dit instrument heeft geen buizen als resonators, maar maakt gebruik van kalebassen. Het instrument heeft een kleinere omvang dan de Westerse instrumenten, en is meestal pentatonisch of heptatonisch gestemd. De marimba is vooral gekend vanuit de traditionele muziek van Zuid-Amerika. In de westerse muziek worden de xylofoon en de marimba zowel als solistisch instrument gebruikt als in ensembles en in het orkest. Zelfs popgroepen en rockbands maken er graag gebruik van. Luister maar eens naar de muziek van
Frank Zappa. Hij gebruikte regelmatig xylofoon in zijn nummers.
